Schuchter kijken Peter Seynaeve en Francis Geeraert elkaar aan. Maar het moment is geen klassieke ‘will they or won’t they’ uit een romcom. Vlak ervoor heeft Geeraert over zijn verdriet verteld dat zijn overleden vader geen deel van zijn toekomst uitmaakt; Seynaeve sprak op zijn beurt over zijn gefnuikte kinderwens: hij staat weliswaar nog ingeschreven als adoptie-ouder, maar maakt met zijn 55 jaar geen schijn van kans meer. De ontroerende, vooralsnog onuitgesproken vraag: wil jij voor mij een vader zijn – en jij voor mij een kind?

“Als geen ander weet Louis Janssens in zijn werk intieme ruimtes te creëren.”

Als geen ander weet Louis Janssens in zijn werk intieme ruimtes te creëren. Sinds het einde van Desnor, het collectief waarvan hij tot 2020 deel uitmaakte, specialiseert hij zich in voorstellingen die subtiel maar oprecht op zoek gaan naar de essentie van menselijke verbinding. In zijn debuutsolo Serenade ging dat nog via de oeuvres en biografieën van andere kunstenaars, maar zijn werk werd steeds directer autobiografisch – niet alleen zijn eigen leven en gevoelens, maar ook dat van zijn medespelers werd het voornaamste materiaal.

Het leverde prachtige voorstellingen op, waarin de emotionele generositeit van de makers ervoor zorgde dat je je onderdeel voelde van hun tijdelijke gemeenschap. In Analoog, het duet dat Janssens met Willem de Wolf maakte, draaide het om de wederzijdse waardering tussen docent en student, waarbij ze ingenieus genoeg elkaars teksten speelden; in Desire maakten Janssens en zijn tegenspelers een gebedsruimte voor hun uiteenlopende verlangens, waarin licht en duisternis op ontwapenende wijze bij elkaar werden gebracht.

In Family hanteert Janssens een vergelijkbare stijl met zijn vorige voorstelling. In een verder lege ruimte staan slechts een zwarte achterwand en een rechthoekige houten tafel met drie stoelen. De spelers die een voor een verschijnen vertellen anecdotes over hun leven, te beginnen met hun coming-out naar hun familieleden. Net als in Desire is de spreektrant oprecht maar licht gestileerd, met een sterk gevoel voor ritme. Anders dan in die laatste voorstelling loopt de leeftijd van de cast sterk uiteen, van eind zestig tot begin twintig, waardoor net als in Analoog generationele verschillen én intergenerationele solidariteit volop de ruimte krijgen.

“Zonder dat één keer de term ‘chosen family’ valt vinden de spelers troost en erkenning bij elkaar, eerst in het eenvoudigweg luisteren, later met een hand op een schouder, en nog later door de ouder of het kind voor elkaar te spelen dat ze graag zouden hebben gehad.”

Dat is ook belangrijk voor de opzet van Family, want zoals de titel al doet vermoeden gaat het Janssens om de vraag wat dat woord eigenlijk allemaal kan betekenen. De verhalen van de spelers gaan grotendeels over hun biologische familie, en hoe die met hun queerness zijn omgegaan. Maar de gaten van acceptatie en liefde die de familiebanden laten vallen worden langzaam maar zeker opgevuld door de verbintenis tussen de spelers zelf. Zonder dat één keer de term ‘chosen family’ valt vinden de spelers troost en erkenning bij elkaar, eerst in het eenvoudigweg luisteren, later met een hand op een schouder, en nog later door de ouder of het kind voor elkaar te spelen dat ze graag zouden hebben gehad.

Die voorzichtige opbouw, en de vederlichte gestileerdheid van het spel, is het geheime wapen van de voorstelling. Door het publiek rustig kennis te laten maken met de individuele spelers voordat er  tussen hen onderling dialogen zijn, zorgt Janssens ervoor dat er eerst een band tussen publiek en spelers ontstaat. Zo voel je je als toeschouwer vanaf het eerste moment onderdeel van de liefdevolle gemeenschap die in de zaal wordt gevormd. Daardoor ontstaat er ruimte voor zeldzame oprechtheid. Als Peter Seynaeve in de eerste scènes al had gezegd hoe bijzonder het voor hem is om, na een leven van zelfnegatie en heteroconformisme, nu met deze spelers samen dit project te doen, had dat sentimenteel en kunstmatig geleken; maar nadat je al drie kwartier met deze prachtige mensen hebt doorgebracht is het alleen maar sterk ontroerend.

Een ander moment dat er uitspringt tussen de persoonlijke ontboezemingen is de herinnering die Maureen Teeuwen deelt over het overlijden van haar beste vriend. Als enige van de cast heeft ze als volwassene de AIDS-crisis meegemaakt, en ademloos luistert de hele zaal als ze vertelt over zowel de angst van die tijd, als de onderlinge solidariteit waarvan ze getuige en onderdeel was. ‘Deze mensen blijven’, zegt ze over de vrienden die tot het einde toe haar vriend kwamen bezoeken – in tegenstelling tot diens ouders, die ‘er altijd uitzagen alsof ze weer op het punt stonden te vertrekken’.

© Sofie Knijff

© Sofie Knijff

© Sofie Knijff

© Sofie Knijff

© Sofie Knijff

“Family is een portret van een gekozen familie waarvan het publiek uiteindelijk ook voluit deel uitmaakt, een ruimte waarin openheid, kwetsbaarheid en de kracht van onderling mededogen centraal staan.”

Zonder het expliciet te benoemen laten Janssens en zijn medemakers en spelers je zo steeds meer vóelen wat familie eigenlijk betekent. Dat zit hem ook in de vormgeving: door de opstelling van de spelers rond de tafel, en hun klassiek zwart-witte doch gequeerde kostuums, ontstaat het beeld van een familiefoto die altijd in beweging blijft. Zo wordt Family een portret van een gekozen familie waarvan het publiek uiteindelijk ook voluit deel uitmaakt, een ruimte waarin openheid, kwetsbaarheid en de kracht van onderling mededogen centraal staat.

Vanaf oktober op tournee in België en Nederland.