Kerff – Sebastien Dewaele / Compagnie Cecilia
Een kerffje op de ziel (maar dan wel na de première)
Liv Laveyne
© Clara Hermans
In Remember My Name gaat Mitch Van Landeghem samen met negen fABULEUS-jongeren aan de slag met kindsterrren, reünieshows, musicals, making-offs en heel wat (meta)theater. Net als bij DE HOE bouwt hij een kritische hyperrealiteit die tot in het absurde is doorgedacht en die vragen opwerpt over de relatie tussen leven en (toneel)spel. De puike acteer-, dans- en zangprestaties van deze fabuleuze kindsterren vormen daarbij het kersje op de taart van een avond to remember.
Remember My Name start als een reünieshow. Een typisch Amerikaans talkshow-deuntje vult reeds de ruimte wanneer we de zaal binnenkomen. Één voor één betreden de negen ouder geworden acteurs van de succesvolle musical Remember My Name de scène. Die musical betekende voor hen de doorbraak als populaire kindsterren. Centraal op de scène staat een opvallend leeg, cirkelvormig wit podium. Errond doen de hoop stoelen, kledingrekken en tafels met fruit en glazen water denken aan een backstage.
Hartelijke knuffels en verwelkomingen volgen, kostelijke herinneringen aan die ver vervlogen verleden tijd worden opgehaald. Het startpunt van Remember My Name – de voorstelling, niet de musical – doet zo denken aan het recente, nogal nostalgische fenomeen waarin de casts van o.a. Friends, Harry Potter maar ook Het Eiland opnieuw bijeenkomen in de door fans zo geliefde decors waar deze shows of werelden zich afspeelden.
De voormalige kindsterren groeten elkaar alsof ze elkaar echt net voor het eerst terug zien. Maar kan dat wel? Want ze komen allemaal tevoorschijn vanachter het glittergordijn. Hebben ze elkaar daar dan al niet eerder gezien? Gingen er geen lange onderhandelingen vooraf aan het wel of niet organiseren van deze reünie? Terzijdse, maar tegelijk opvallende opmerkingen als ‘ik weet het, ik ben hier echt’ suggereren opgezet spel. De volgorde van introductie van de castleden versterkt dat gevoel. Zo verschijnen Niah Van Remmen en Rik Smulders net ten tonele op momenten dat de anderen herinneringen aan hen ophalen. Toeval in zo’n context bestaat niet, denk je meteen.
Een scherm boven het podium introduceert nu de feitelijke reünieshow en vraagt ons uitdrukkelijk om applaus. Met een nogal cliché en duidelijk gescript vragenrondje uit het publiek vat de cast haar weerzien aan. Je voelt aan alles dat ze inspelen op wat dat fictieve publiek van deze bijeenkomst verwacht met vragen als ‘Mis je het?’, ‘Kennen jullie je tekst nog?’ of ‘Zijn jullie nog steeds vrienden?’. De vraag ‘Hebben jullie de kostuums nog?’ vormt het teken voor enkelen om kledingstukken nogal theatraal uit te doen en zo hun oorspronkelijke musicalkostuums te onthullen. De acteurs transformeren in hun personages. Voor het fictieve publiek zou dit de nostalgie dat het zo verlangt nog moeten versterken.
Maar de reünie wil tegelijk ook de ‘echte’ acteurs tonen, hoe ze oprecht waren ten tijde van de musical. En dus worden beelden van de audities en repetities bovengehaald. Ze tonen de wereld de achter de schermen – overigens op een scherm. Maar het tonen van het authentieke zelf van de cast wordt al snel ingewisseld voor een eerste zangscène met typische danspasjes uit de musical. De acteurs verworden weer tot hun personages. Tegelijk gaat de overigens met veel bravoure gebrachte zangpartij net over dat ze acteurs zijn die personages in een family show spelen: ‘Tonight we will sing and dance our ass off’ of ‘You will believe our every cough’. De wereld van de musical en de reünie lopen in elkaar over.
Want wat is succes? Wat betekent het, al zeker in de context van child celebrities?
Maar wanneer Louise Arfaoui nadien in de backstage plaatsneemt en vertelt over een speelgoedpop die van haar gemaakt werd tijdens de hoogdagen van Remember My Name, onthult zich nog een laag. Want dit is noch de reünie, noch de musical. De scène is illustratief voor de hyperrealiteit van de kindsterren. De pop was haar, haar lichaam, tot in de kleinste details, zelfs een moedervlek. Maar ook niet, want haar personage, en dus is de pop eigendom van de musicalproducenten. Het verhaal heeft iets tragi-absurds. Vooral voel je de vervreemding in Louises woorden, hoe het verpakken en verkopen van haar lichaam als entertainment er toe leidde dat zij vervreemdde van haar authentieke zelf. Ze moest de speelgoedpop zelfs eigenhandig kopen, voor 39 euro 99.
Een meer duistere metalaag kruipt zo in de voorstelling. Die gaat vooral in op de manier waarop er naar kindsterren gekeken wordt, hoe ze behandeld worden, aan welke onrealistische verwachtingen ze moesten voldoen en wat de effecten van het sterrendom waren op hun leven. Het gaat ook over de kostprijs om ‘het’ te bereiken. Dat ‘het’ blijft opvallend onbenoemd. Vakkundig cirkelen de negen rond de definiëring ervan. Want wat is succes? Wat betekent het, al zeker in de context van child celebrities? We stellen enkel vast dat wanneer de negen te oud worden om hun kinderrollen te spelen, het succes pardoes stopt.
Toch kruipt die subtiele vraag onder de huid. Zo krijgen de daaropvolgende beelden van repetities iets akeligs, zeker wanneer de acteurs terloops in de krant lezen over de onthullende biografie van Jennette McCurdy, een kindsterretje van Nickelodeon. Ook wanneer Ziba vertelt over hoe ze de grensoverschrijdende momenten tijdens repetities later in talkshows verkoopt – of eerder: moet verkopen – als net de memorabele momenten. Of de veelzeggende ‘ik kan jou niets beloven, maar…’ waar Iris naar verwijst wanneer ze spreekt over een niet nader genoemde regisseur of casting director. Vooral de getuigenis van Rik dat ze ‘veel van de normale dingen die normale jongeren normaal doen alleen voor de camera hebben meegemaakt’ blijft hangen. Een eerste kus, een eerste date, ze deden het nooit echt, alleen alsof, hadden het vooral graag echt gedaan.
Wat is nu nog waar en wat is spel? Horen we hier nog de acteurs of de personages uit de musical of horen we de jongeren die mee werkten aan een voorstelling van fABULEUS?
Maar het is vooral de scène tussen Ziba en Louise die aangrijpt. De media zag hen als een match made in heaven, vroeg zich af wat er bloeide tussen de twee kindsterren die samen werden gespot in de Dunkin Donuts, Je herkent ze wel, van die speculatieve verhalen die zo in de Joepie of Dag Allemaal kunnen. De tragiek is echter dat Ziba en Louise echt in elkaar geïnteresseerd waren, maar het niet naar elkaar uitten. Ze wisten het niet zeker, twijfelend omdat de media het hen al had opgelegd of omdat ze wisten dat de fans het leuk zouden vinden. Hoe moet je dan zeker zijn dat je iemand echt leuk vindt? Het illustreert hoe kindsterren vaak het slachtoffer zijn van de hyperrealiteit die hen dwingt rollen te spelen die hun echte identiteit verbergt of zelfs uitwist.
Geleidelijk wordt nu meer en meer duidelijk dat werkelijk alles spel is, want ook de opnames van de repetities blijken in scène gezet. En in de daaropvolgende musicalscène getuigen de kindsterretjes dat ze zichzelf de hele tijd voorlogen. Rik bekent bovendien dat hij altijd aan het performen was, dat de camera altijd aanstond. Hij deed van alles dat andere kinderen ook doen, maar dan steeds met een publiek dat mee keek, alles wat hij deed werd content, mogelijks materiaal. Wanneer Niah daar aan toevoegt dat dat bij deze voorstelling ook zo is ‘want de meeste dingen die ik zei zijn tekst geworden’, begin je plots te twijfelen. Wat is nu nog waar en wat is spel? Horen we hier nog de acteurs of de personages uit de musical of horen we de jongeren die mee werkten aan een voorstelling van fABULEUS?
En dan volgt de ultieme coup de théâtre. ‘Beste klas’, begint Ziba plots, ‘mijn presentatie gaat over de theatervoorstelling Remember My Name’. Haar favoriete scène? Die waar één van de acteurs een presentatie gaf, zogezegd voor haar klasgenoten, en uitlegt waar de voorstelling over ging. Om het nog wat meer meta te maken, zal Ziba de scène naspelen. De opzet van de scène klinkt misschien wat didactisch, belerend. Het tegendeel is waar, vooral door de grappige, losse wijze waarop Ziba hem brengt.
“Remember My Name is zo een heerlijke hyperrealiteit die de wereld van kindsterren als casus neemt om na te denken over de relatie tussen theater en het leven. Want verschilt toneelspel wel echt zoveel van het ware leven? Zijn beide geen performatieve daden?”
De scène vat de gedachten van het stuk helder samen én voegt er nog maar eens een laag aan toe. Ze maakt ons niet alleen duidelijk dat kindsterren vooral goed zijn in het normaal overkomen. Ze vraagt zich ook af of die kindsterren wel echt bestaan als ze altijd alles spelen, zeker omdat hun ‘spel’ vaak nog door anderen wordt bepaald. Dat leidt dan tot de hamvraag van dit stuk: kunnen we nog normaal, gewoon door het leven gaan? Kan je nog ongeregisseerd door het leven gaan? Het voelt als een typische DE HOE-vraag: leven we pas ‘echt’ als we niet performen of juist wanneer we performen?
Want zelfs Ziba, de leerlinge voor de klas in dit geval, voelt zich altijd en overal geregisseerd, door wat ze ziet op televisie, door anderen, door zichzelf. Steeds speelt in haar achterhoofd de vraag hoe ze overkomt. Want, zo vat ze het slim samen, ze wil het leven gewoon goed spelen. Maar hoe ‘echt’ zijn we als we spelen, en omgekeerd, hoeveel ‘spel’ zit er in ‘echte’ leven? En dus werpt ze nog maar eens een vraag op: hoe ontdek ik wie ik echt ben wanneer ik geen personage speel? Hoe ontsla ik al mijn regisseurs?
Remember My Name is zo een heerlijke hyperrealiteit die de wereld van kindsterren als casus neemt om na te denken over de relatie tussen theater en het leven. Want verschilt toneelspel wel echt zoveel van het ware leven? Zijn beide geen performatieve daden? Volgen we in beide niet een rol opgelegd door een regisseur? Is ons ‘echte’ leven niet net zoals het bestaan van kindsterren besmet door een spektakelcultuur? Het zijn pertinente vragen, al zeker voor jongeren. Dat Mitch Van Landeghem die vragen weet op te werpen in een boeiende, uitdagende en vooral meerlagige theatervorm en daarbij de negen fABULEUS-jongeren doet schitteren als ware het echte kindsterren is zonder meer een succes, wat dat dan ook moge betekenen.
KRIJG JE GRAAG ONS PAPIEREN MAGAZINE IN JOUW BRIEVENBUS? NEEM DAN EEN ABONNEMENT.
REGELMATIG ONZE NIEUWSTE ARTIKELS IN JOUW INBOX?
SCHRIJF JE IN OP ONZE NIEUWSBRIEF.
JE LEEST ONZE ARTIKELS GRATIS OMDAT WE GELOVEN IN VRIJE, KWALITATIEVE, INCLUSIEVE KUNSTKRITIEK. ALS WE DAT WILLEN BLIJVEN BIEDEN IN DE TOEKOMST, HEBBEN WE OOK JOUW STEUN NODIG! Steun Etcetera.