#165
03.09.2021
—
30.11.2021
download pdf
Kan kunstkritiek meer zijn dan de mening van een professioneel recensent? In een nieuwe maandelijkse column laten theatermaker Freek Vielen (De Nwe Tijd) en curator/schrijver Lara Staal afwisselend hun licht schijnen op een topic dat hen bezighoudt. Vandaag: Freek over de keuze van de Nederlandse cabaretier Lebbis om geen critici meer uit te nodigen voor zijn shows.
Louis Vanhaverbeke (1988) studeerde in 2010 af aan Sint-Lucas Gent, atelier Mixed Media en in 2014 aan de School voor nieuwe Dansontwikkeling (SNDO), Amsterdam. Zijn praktijk bestaat voornamelijk uit het maken van performances en installaties. In 2016 maakte hij de voorstelling Multiverse en in 2018 Mikado Remix.
Sara De Roo was 25 jaar kernlid van toneelspelersgezelschap STAN en is sinds 2018 freelance toneelspeler. Daarnaast coördineert ze samen met Clara van den Broek de acteeropleiding aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.
In barre besparingstijden voelt het bijna cynisch aan om een nummer te wijden aan het ontwikkelen van een oeuvre. De regering kondigde aan om per direct drastisch te snijden in de projectsubsidies en 6 procent te besparen op structureel gesubsidieerde organisaties – voor velen een fundamentele hap uit het vaak al niet erg grote budget voor artistieke creatie –, en 3 procent op de Vlaamse Instellingen. Hoe kan je een traject uitbouwen als dat actief wordt tegengewerkt?
Wat betekent het om als vrouw aan een oeuvre te bouwen? Nog steeds zijn er obstakels op de weg die gerelateerd zijn aan het vrouw-zijn. Welke levensvragen zijn verstrengeld met de ontwikkeling van een levenswerk? Ilse Ghekiere, de initiatiefneemster van Engagement Arts, wijst op pijn- en kruispunten in een relaas dat niet anders dan persoonlijk kan zijn.
De geschiedenis van het poppenspel zit vol bovennatuurlijke lichamen die op een dramatische of subtekstuele manier zoeken naar hoe ze autonoom kunnen worden van hun meesters. Hoe komt een willekeurig object tot leven op het podium? Deze praktische en theoretische vraag stimuleert het oeuvre van de Zuid-Koreaanse kunstenares Geumhyung Jeong (1980). Jeong verruimt de mogelijkheden van het poppenspel door het hele lichaam te choreograferen. Ze exploreert bovendien de levendigheid van het object door middel van seksualiteit.
Choreografe en performer Amanda Piña bouwt gestaag aan een podiumpraktijk die de heropleving van voorouderlijke bewegingen, dansvormen en werelden centraal stelt. Binnen een context van versnelde plundering van natuurlijke bronnen, van land en leven, ontwikkelt ze een geaard corpus van subversief werk. Een van haar medewerkers, dekoloniaal denker Rolando Vázquez, erkent dat Piña al dansend de kolonialiteit van het zintuigelijk waarneembare en kenbare, eigen aan de podiumkunsten, fundamenteel verstoort en de verbeeldingskracht van ‘een wereld waarin vele werelden passen’ inspireert. Een tweeluik over een praxis in voortdurende beweging, die de koloniale grenzen van ons zijn uitdaagt, diepere relaties en levendige kosmologieën doet heropleven, en de essentie van onze bezorgdheden nieuw leven inblaast.
Dat kunst en leven verweven zijn, hoeft niet te verrassen. Maar hoe lopen de draden die het persoonlijke met het professionele verbinden, het huiselijke met het artistieke? In een beeldenreeks en een paar scènes toont choreograaf en performer Julien Bruneau hoe het ontwikkelen van zijn oeuvre iets is wat hij deelt met zijn gezin. In welke mate is het ‘zijn’ oeuvre? En wat vertelt de innige relatie tussen werk en leven verbonden over het werk zelf?
De in de VS wonende Libanese kunstenaar Walid Raad (52) staat erom bekend een listig spel te spelen met feit en fictie. Bovendien valt tussen de regels van zijn werk door scherpe maatschappijkritiek te ontwaren op het westerse kapitalisme en neokolonialisme. Maar meer nog toont Raad aan hoe vruchteloos het is om de werkelijkheid te willen vatten binnen een lineair en logisch verhaal.
Het kunstenaarschap is een roeping, zegt men. Rust er daarom zo’n taboe op stoppen? Ouder worden is voor niemand een pretje, maar al zeker niet voor kunstenaars, die altijd relevant en innovatief moeten blijven. Hebben we behoefte aan andere loopbaanmodellen die ruimte laten voor vertraging aan het einde van een carrière? Hoe creëren we beweging in een gebetonneerd landschap waarin generaties financieel uit elkaar worden gespeeld? En wat is nog de plek van ervaring en repertoire? Een meerstemmig gesprek.
Anna Franziska Jäger (1996, Brussel) rondt momenteel haar master Drama af aan KASK School of Arts in Gent. Deze actrice, performer en theatermaakster maakte samen met Nathan Ooms de voorstellingen As a Matter of Fiction (2018) en Some Things Last a Long Time (2019). In 2009 debuteerde ze in de film My Queen Karo (2009) van Dorothée Van Den Berghe. Momenteel is ze te zien in Cleo, de eerste langspeelfilm van Eva Cools.
Choreographer and performer Amanda Piña is steadily building an embodied praxis that aligns itself with the re-emergence of endangered ancestral movements, dance forms and worlds at large. In a context of accelerated extraction of natural resources, plundering of land and life, she is slowly developing a grounded body of subversive work. One of her collaborators, decolonial thinker Rolando Vázquez acknowledges that, while dancing otherwise, Piña fundamentally unsettles the coloniality of sensing and knowing proper to the fields of performing arts and inspires the imagination of ‘a world in which many worlds fit’. A diptych about an ever moving praxis, challenging the colonial boundaries of our very being, revitalizing deeper relations and vibrant cosmologies, breathing life back in the center of our concerns.
The history of puppetry is full of supernatural bodies on stage that dramatically or subtextually represent their quest of coming to life and gaining autonomy from their masters. A puppet’s performance often reflects on its condition of existence: How does a random object become an animated body on stage? This practical and theoretical question energizes South Korean artist Geumhyung Jeong’s (b. 1980) body of work. Jeong extends the possibilities of puppetry by choreographing her entire body as her animation technique. Moreover, she explores the various dimensions of the object’s liveliness by way of sexuality. In fact, in Jeong’s exploration of animacy, this stage life of the object always already involves intimacy and sensuality. She crafts and manipulates her performing objects that range from simple masks to dummies to machines, embraced carnally with them in the double entendre of playing with control. Reflecting on the six performances Jeong created between 2008 and 2019, I am repeatedly reminded that there is no anima, no life, and no agency for objects devoid of sexual being.
What does it mean to build an oeuvre as a woman? There are still obstacles on the road that are related to being a woman. Which life questions are intertwined with the development of a life’s work? Ilse Ghekiere, the initiator of Engagement Arts, points out some concerns and intersections in a story that cannot but be personal.
Zuidpool kondigde haar nieuwste boreling niet zonder ambitie aan. De Aanzegster is niet alleen een hedendaagse tragedie die uit de pen komt van succesauteur Ilja Leonard Pfeijffer. Het stuk heeft ook nog eens een vrouw als de alfa en de omega van de plot én het verhaal gaat over het brandend actuele thema #metoo. Dat ras-actrice Sofie Decleir de titelrol waarneemt, maakt de formule er extra aantrekkelijk op. Al kunnen al die ingrediënten samen niet zomaar garanderen dat de mayonaise pakt.
Onder de meest opmerkelijke alumni van KASK Drama bevindt zich Maxim Storms, die in 2017 samen met Linde Carrijn de performanceband Brik Tu-Tok startte. Brik Tu-Tok maakt en speelt muziek op basis van een theatraal concept, met Storms en Carrijn als dramatis personae.
Afropean // Human Being van Sukina Douglas en Purni Morell gaat op vele manieren de confrontatie aan met het eeuwenoude proces achter ‘identificering’.
Met hi baubo, zet theatermaker en performer Hannah De Meyer haar onderzoek naar tekst en fysicaliteit verder. Net zoals in haar vorige twee voorstellingen, Levitations (2017) en New Skin (2018), doet ze dat in het Engels, met teksten die meanderen en filmische beelden oproepen. Voor het eerst binnen haar parcours in het P.U.L.S-project van Toneelhuis maakt ze een voorstelling voor de grote zaal. Vergezeld van medeperformer Adina Macpherson en een schare kunstenaars en denkers die bijdragen leverden, creëert De Meyer andermaal een verstilde, dystopische theaterervaring waarin ze deze keer droomt over een wereld zonder hiërarchie, met de mythische figuur Baubo als uitgangspunt. Wat gebeurt er wanneer dit soort complexe werk de focus van de kleine zaal verlaat? En hoe maak je een vertaling van theorie naar theater?
De jonge Franse auteur Edouard Louis en de Duitse theaterregisseur Thomas Ostermeier sloegen de handen in elkaar voor een voorstelling die diep doordringt in de vraag naar identiteit en het kruispuntdenken dat ermee verwant is.
Fysieke performance is misschien wel het mooiste medium om iets te weten te komen over menselijke verhoudingen; in tegenstelling tot woorden liegen lijven niet. De circusdansvoorstelling Softies geeft zijn publiek van zesplussers inderdaad inzicht in bepaalde menselijke dynamieken, maar maakt binnen dat opzet weinig scherpe keuzes.
Tussen ritueel en amateurtoneel – daartussen laveert Bruegel van Lisaboa Houbrechts. Het vulgaire en het poëtische zijn in haar regies geen opponenten, maar strijdbroeders. Houbrechts plooit een intieme worsteling met de idee van ‘vrouwelijkheid’ open tot een universeel discours waarin haar eigen twijfels en angsten over de invulling ervan worden gesublimeerd tot die ene essentiële kreet: ‘Ik besta!’
Wat dreef het bejaarde koppel Demeester uit Calais om hun kinderen mee te nemen in een zelfgekozen dood? Milo Rau doet alsof hij in Familie naar antwoorden zoekt, maar hij maakt van een traumatisch overlijden iets ongezien betekenisloos. Als we in het theater niet dichter bij een menselijk en maatschappelijk begrip van dergelijke drama’s kunnen komen, waar dan wel nog?
De claustrofobische indiethriller Locke (2013) behoort tot de spannendste nagelbijters van het voorbije decennium. Bij Compagnie Cecilia hertimmert Yahya terryn de film tot een meeslepend theaterconcert met Koen De Graeve en Tom Vermeir. Hun dollemansrit onderscheidt zich met humor en explosiviteit, maar boet ietwat in op de sluipende mentale odyssee van zijn protagonist.
Samen met vijf chronische pijnpatiënten en vier professionele acteurs onderneemt Lies Pauwels een moedige poging om lijden in woord en beeld te vatten. Na afloop blijf je echter met één vraag zitten: als niets reëler is dan pijn, waarom kunnen we er dan alleen in symbolen over spreken?
