#168
15.05.2022
—
14.09.2022
Esther Tuypens is theaterwetenschapper en maakt deel uit van de kleine redactie van Etcetera.
Wie een blik werpt op de festivalprogramma’s van de afgelopen jaren, merkt een opvallende tendens op van veelal jonge makers die autobiografisch geïnspireerd werk maken. Jaouad Alloul, Jozefien Mombaerts, Merel Severs, Suzanne Grotenhuis, Emma Berentsen of Jan Wallyn: stuk voor stuk vielen ze op met erg persoonlijke voorstellingen die tegelijkertijd inhaken op hedendaagse maatschappelijke vraagstukken en evoluties, zoals de nasleep van #metoo, de representatie van queer personen of het taboe rond psychisch lijden en trauma. In handen van deze makers wordt het egodocument een vorm van emancipatie voor wie zichzelf of zijn verhaal niet gerepresenteerd ziet in de samenleving. Maar welke kritische taal kan of mag je hanteren om het over dit soort persoonlijk werk te hebben, vraagt Esther Tuypens.
Negen jongeren tussen 16 en 20 jaar dansen Stravinsky’s ‘Petrouchka’. Het originele ballet uit 1911 over een pop die tot leven komt, laten ze los. Onder begeleiding van choreografen Elisabeth Borgermans en Thomas Vantuycom ontstond een nieuwe creatie die gedreven wordt door een elektriserend samenspel tussen lichaam en muziek. ‘Electric Life’ plaatst Stravinsky’s muziek zo in het hart van de moderniteit en bevraagt tegelijkertijd het statuut van het lichaam binnen de (hedendaagse) technologische conditie.
Voor God 99 – Bar by bar, night by night, story by story, onward! vertrekt Enkidu Khaled van de roman Allah 99, het debuut van de Irakese schrijver Hassan Blasim. Drie performers (Enkidu Khaled, Joachim Robbrecht, Nele Vereecken) en een dj (Sara Dziri) ensceneren Blasims tegelijk rauwe en fantasierijke universum.
Het tweede deel van Milo Rau’s Trilogie van het private leven onderzoekt de dood, rouw en verlies. In Grief & Beauty culmineert Rau’s continue en veelvormige onderhandeling met het reële op scène in de vraag hoe je de dood kan representeren in het theater. Met een gekende combinatie van persoonlijke verhalen en documentair materiaal tracht de regisseur het wezen van rouw aan te raken. Maar mag het reële ook raken aan de poëtica van de maker? In Grief & Beauty zit de vorm van de voorstelling haar onderwerp op verschillende manieren in de weg.
Indoor Weather van Bosse Provoost en Ezra Veldhuis is een poëtisch landschap dat vervelt als een dier, woekert als een plant, en zich uitbreidt tot buiten de vergulde toneellijst van de schouwburg. In dit muterende ecosysteem zoeken menselijke en minder menselijke figuren hun plek. Hoe kan de mens zich op een meer gelijkwaardige manier verhouden tot de wereld? Provoost en Veldhuis maken er een visueel prikkelende en intrigerende voorstelling over die tegelijkertijd worstelt met de grenzen van wat we ons (niet) kunnen verbeelden.
In I Forgot staat regisseur Oxana Sankova samen met actrices Nona Buhrs en Katrijn De Cooman mee op de scène. Daar kruipt ze afwisselend in de rol van regisseur, medespeler en toeschouwer. Met de voorstelling keert Sankova terug naar de pijnlijke herinneringen uit haar jeugd in de Russische stad Samara. Ze vindt er een slimme en mooie theatrale vorm voor.
Danseres Myrte Vandeweerd en muzikant Vitja Pauwels werken voor de eerste keer samen in de korte hybride dansperformance Inside Out: What I Feel Is What You Get. Met beweging, klank en visuals keren ze de beleving van angst binnenstebuiten.
In A Nublo spelen Edurne Rubio en Maria Jerez een zintuiglijk spel met de toeschouwer op het snijvlak tussen twee ruimtes: de menselijke architectuur van de theaterzaal en het natuurlijke landschap van een vallei. In de kruising tussen deze binnen- en buitenruimte ontstaat een soort “derde ruimte” waarin het theater niet alleen een landschap representeert, maar zelf wordt benaderd als een levend ecosysteem.
Hoe kijk je naar de werkelijkheid wanneer de wereld en de tijd zich naar jou vormen? Wanneer jouw blik de dominante is? Hoe kijk je dan naar ‘de andere kant,’ de onderkant? In The Courage to be Disliked laat De Koe een vrouw (Natali Broods) aan het woord die vanuit het comfort van de rijkdom haar geprivilegieerde blik op het leven onder haar richt, dat ze met een mengeling van afschuw en interesse observeert.
Sarah Vanhee maakte van haar spraakmakende infiltratie-lezingenreeks Lecture for Every One een boek. De tekst van de performance, foto’s, getuigenissen en essays zijn erin geschikt volgens een cyclische logica.
Het leven van een vrouw in één dag. Dat was het opzet van Virginia Woolfs bekende roman Mrs. Dalloway. Michael De Cock (KVS) en Carme Portaceli (Teatro Español) maakten er een warme en menselijke voorstelling van die vooral sterk inzet op de existentiële vraagstukken uit het boek. Esther Tuypens zag het stuk op 22 oktober online. Het werd toen nog tegelijk opgevoerd voor een publiek in KVS en online gestreamd.
Recent neurowetenschappelijk onderzoek bevestigt wat 19de-eeuwse kunstfilosofen al aanvoelden: kijken is niet passief, maar veronderstelt een lichamelijke betrokkenheid van de toeschouwer. Empathie biedt daarom een interessante piste om na te denken over de status van de toeschouwer in het theater, die vandaag nog vaak gevangen lijkt te zitten in een tweedeling tussen activiteit en passiviteit. Kan de empathische blik ook een kritische blik zijn?
