#169
15.09.2022
—
14.12.2022
download pdf
Kan kunstkritiek meer zijn dan de mening van een professioneel recensent? In hun maandelijkse column laten theatermaker curator/schrijver Lara Staal en Freek Vielen (De Nwe Tijd) afwisselend hun licht schijnen op een topic dat hen bezighoudt.
Junior Mthombeni is theatermaker, acteur en muzikant. De laatste jaren liet hij zich opmerken als artistiek leider van het SINcollectief, met wie hij fel gesmaakte voorstellingen creëerde als Troost (met het hiphopcollectief NoMoBS), Rumble in da Jungle en Reizen Jihad. Daarnaast is hij als maker actief in het collectief Jr.cE.sA.r, samen met Fikry El Azzouzi en Cesar Janssens. Zij tekenden voor de succesvoorstellingen Malcolm X (‘breekpunt in de Vlaamse theatergeschiedenis’ – De Standaard), Drarrie in de Nacht (‘coole splinterbom’, eveneens volgens De Standaard) en Dear Winnie, (‘thrilling homage to the flawed mother of South Africa’ – The Guardian)
Hoe kon een man zonder bestuurlijke ervaring, met een onsamenhangend politiek discours en een labiel psychisch gestel de machtigste man ter wereld worden? Velen bogen zich de voorbije maanden over deze vraag. Het antwoord is dan ook meervoudig. Een analyse van de aantrekkingskracht van het personage dat hij al enkele decennia vertolkt, kan een deel van de verklaring bieden. (Dit artikel verscheen oorspronkelijk in februari 2017, kort na het begin van Trumps presidentschap. Naar aanleiding van de huidige Amerikaanse verkiezingen komt er nu een annex bij.)
Kan kunstkritiek meer zijn dan de mening van een professioneel recensent? In hun maandelijkse column laten theatermaker Freek Vielen (De Nwe Tijd) en curator/schrijver Lara Staal afwisselend hun licht schijnen op een topic dat hen bezighoudt.
This text was Leysens response to the question ‘why theatre?’, central to NTGents Golden Book V, which will be presented this week.
The Swiss theatre maker Christophe Meierhans used to care about issues like climate change or social inequality, but he never actually acted. There always seemed to be something more important to do: to create art. Until last year, when the Extinction Rebellion (XR) movement set up a branch in Brussels, where he lives. XR gave him and his work a sense of direction. ‘I perform virtually the same work, but as an individual, I am no longer indispensable.’
Er waart een spook door de theaterwereld dat, anders dan het communisme in de 19de eeuw, geen manifest behoeft. Daarvoor is het te luidruchtig: het zal worden gehoord en gelijk krijgen. Dat gelijk geldt als een onbetwistbare premisse: theater zal politiek zijn of niet zijn. Maar wat is politiek theater? Op die vraag volgen zodanig uiteenlopende antwoorden dat het onderwerp inderdaad de contouren van een fantoom aanneemt.
Welke kunstenaars of artistieke praktijken kunnen we vandaag (nog) radicaal noemen? Die vraag legden we voor aan vier inspirerende personen uit het Vlaamse podiumveld. De bevlogen odes van Jana De Kockere (aan theatermaakster Hannah De Meyer), Julie Cafmeyer (aan acteur Benny Claessens), Bouchra Lamsyeh (aan onder meer activiste Queen Nikkolah) en Barbara Van Lindt (aan artistiek leider Cristina Alonso) schuiven telkens een andere definitie van radicale kunst naar voren, en toch zijn er parallellen. Zo wordt radicaliteit een synoniem voor de moed om tegen de stroom op te roeien en vastgeroeste normen te bevragen; voor het engagement om als kunstenaar niet alleen artistiek innovatief te zijn, maar ook de structuren waarin gewerkt wordt te veranderen; voor de koppigheid om kunst niet als een eiland te zien, maar als een essentieel onderdeel van een bredere sociaal-politieke, economische en ecologische strijd. Radicale keuzes zijn altijd verankerd, zo schrijft Barbara Van Lindt, in ‘de bereidheid om comfort, privileges en posities los te laten’. Hannah De Meyer, Benny Claessens, Queen Nikkolah en Cristina Alonso doen dat elk op hun eigen visionaire manier.
Eind mei versoepelde in ons land de lockdown. De Coronacrisis wierp zowel voor de podiumkunsten als voor de meeste vormen van politiek activisme serieuze obstakels op. Sébastien Hendrickx, zelf dramaturg en milieuactivist bij Extinction Rebellion, stelde zich vragen bij de verhouding tussen de twee praktijken.
Luanda Casella considers the role of language in the way we experience and mediate the world around us and how the implicit violence of language can subjugate, control and diminish us in our daily lives. Resistance to this linguistic violence is an imperative we cannot ignore. Casella embodies this resistance in her work, in radical storytelling, in generating meaning in non-traditional ways, in the making of her latest performance piece Killjoy Quiz.
Anyone growing up today has little difficulty imagining the end of the / a world. Our unbridled patterns of consumption fuel extreme global warming and ruthless pandemics, among other things. A virus or climate catastrophe could, in the ‘worst’ case scenario, wipe out the entire human race, but it also shakes ideologies, societies and worldviews. How can theatre deal with such an end times sensation? And shouldn’t the theatre tap into its mystical origins again to do so? Kristof van Baarle talks about this in reference to works by Kris Verdonck and Michiel Vandevelde, two makers with whom he himself collaborates as a dramaturge.
Last year, something snapped in the Kenyan performance artist Ogutu Muraya, who at the time was living in Amsterdam. He decided to stop applying for European visas and return to Nairobi. His decision was motivated by a desire to ‘go beyond Europe’, to free his imagination, to transcend internal limits rather than merely trying to cross physical borders. In this text, he tells us how he intends to continue his artistic practice and maintain his presence – but strictly on his own terms.
Every month, Etcetera gazes into the soul of a performer. Artistic interest instead of human interest. This time, the honour goes to Marlene Monteiro Freitas, one of today’s most unique and innovative choreographers.
Het leven van een vrouw in één dag. Dat was het opzet van Virginia Woolfs bekende roman Mrs. Dalloway. Michael De Cock (KVS) en Carme Portaceli (Teatro Español) maakten er een warme en menselijke voorstelling van die vooral sterk inzet op de existentiële vraagstukken uit het boek. Esther Tuypens zag het stuk op 22 oktober online. Het werd toen nog tegelijk opgevoerd voor een publiek in KVS en online gestreamd.
De korte documentaire Vaders Dragen, door circusartiesten Toon Van Gramberen en Hanna Mampuys gedraaid tijdens de eerste lockdown, geeft een inkijk in het creatieproces van Carrying My Father, een circusvoorstelling die in maart 2020 in première moest gaan.
Hoe blijven de doden ons bespoken wanneer we ze niet loslaten of een waardige plek geven in onze levens? Het zou een vraag kunnen zijn die opduikt wanneer je ‘Bruges-la-Morte’ leest van Georges Rodenbach, de roman die aan de basis ligt van de opera ‘Die tote Stadt’, gecomponeerd door Erich Wolfgang Korngold en voor het eerst opgevoerd in 1920.
Met Re-Claiming Space wil Khadija El Kharraz Alami een tussenzone bewandelen. De noemer die ze zelf op het werk kleeft is die van de performative research performance. Het gaat zowel om een voorstelling als om een fase in een onderzoek naar hoe je The Waves van Virginia Woolf naar de theaterscène kan vertalen.
Mannenclubjes hebben de tijd niet langer mee, maar een uitzondering blijft het Franstalige Raoul Collectif. In Une Cérémonie strijkt het vijftal die tijd tegen de haren in, om hem des te beter te vatten: premodernistisch postcorona, of zoiets. ‘Peut-être’ zelfs prerevolutionair? ‘Kameraden, laten we de degen slijpen…’ Toast!
Jaha Koo realiseert wat hij onderzoekt. In The History of Korean Western Theatre vertelt hij hoe de gedwongen verwestering van het Koreaanse theater een oude traditie vernietigde, en hoe die cultuurpolitiek een jonge generatie ontwortelde. Tegelijkertijd is zijn voorstelling zelf de emanatie van dat culturele kolonisatieproces: een bevreemdende maar fascinerende mengvorm van oud en nieuw, van academisch en magisch, van oost en west, van politiek en persoonlijk.
De literaire kracht van Nobelprijswinnaar Wole Soyinka’s oeuvre is minstens even groot is als die van Alfred Jarry en misschien ook die van Shakespeare, schrijft Klaas Tindemans. Maar in hun antitheatrale enscenering van Gekken en Specialisten slagen Timeau De Keyser en tibaldus er niet in om die in de verf te zetten.
In De dieren speelt theatermaker Geert Belpaeme met onze blik op het beestje dat ‘mens’ heet. Op welk moment schakelt onze geest van de perceptie van een mens naar die van een dier en terug? En dat dan nog eens binnen de context van the suspension of disbelief, die zo eigen is aan het theater?
Wist u dat Padgett Powell The Interrogative Mood schreef in 2009? Verbaast het u dat die roman enkel uit vragen bestaat? Slagen Oscar Van Rompay en co-creator Peter Seynaeve er met just asking in om het boek tot een boeiende theatervoorstelling te bewerken?
‘Wat is hier aan de hand?’ gaat het door je heen, terwijl een woedende man loopt te tieren dat hij niet aan het spelen is. Als de vier makers van theatercollectief herman ergens goed in zijn, dan is het wel hun publiek telkens opnieuw op het verkeerde been zetten.
Hoe vertaal je de Iraanse filmhit A Separation naar een niet-Iraans theaterstuk? De Nederlandse Scarlet Tummers, die onder de vleugels van tg STAN opereert, laat de film door vijf acteurs naspelen, tot hun re-enactment een prikkelende excursie wordt naar de do’s en don’ts van die vertaalslag zelf.
Een voorstelling vol corona-mopjes die deze zomer afgelast werd omwille van het virus: mocht het niet zo treurig zijn, dan zou je het haast ironisch kunnen noemen. Gelukkig krijgt Het Pentaccordeon van Studio Orka nu een welverdiende tweede kans tijdens het heropgestarte Zomer van Antwerpen.
“Hoe komen we dichter?”, “Hoe komen we vooruit?” en “Hoe doe ik niet hetzelfde?” zijn de drie vragen die centraal staan in Ducktape/Wie Eerst Wakker Wordt Wint. In de vorm van utopisch locatietheater met een hoek af, gesterkt door een krachtig ensemble van jonge spelers, legt Theaterwerkplaats NEST bloot wat we liever verbogen houden. Aan de hand van enkele illustere, maar typisch menselijke eigenschappen, brengen de speler-makers tegelijk een ode aan de kinderlijke naïviteit en een waarschuwing voor het kwaad dat daarin schuilt.
In haar gelijknamige performance die op Kunstenfestivaldesarts in première ging, werkt Begüm Erciyas met kleine fragmenten uit Letters from Attica, die de Amerikaanse revolutionair Sam Melville eind jaren zestig vanuit de beruchte Attica State-gevangenis schreef. Ze worden als zelfstandige brieven gepresenteerd, met een datum, aanhef en slotgroet.
Aan de start van 3ird5 @ w9rk gaat al een choreografie vooraf, zoals dat nog een tijdje bij voorstellingen het geval zal zijn. In de grote tuin van het Maison des Arts – een onwaarschijnlijke aanwezigheid, midden in Schaarbeek – kiezen groepjes gemaskerde toeschouwers voorzichtig een plek uit, op het gras, op een bank of op klapstoeltjes, rondom een rechthoekig leeg waterbassin met fontein, en op voldoende afstand van elkaar.
Consciousness, cognition, and perception have fascinated Jisun Kim and The House of Sorrow is a mind-mending Möbius strip of a show, blending Buddhist philosophy with video game streaming.
