#153
15.06.2018
—
14.09.2018
bekijk op issuu
In januari was het Brusselse gezelschap De Parade op een viertal plaatsen op tournee in Palestina. Ze speelden er Dhakara, een triptiek over de weduwen en een vriendin van drie Palestijnse intellectuelen die werden vermoord in de jaren tachtig. Auteur en regisseur Rudi Meulemans hield een dagboek bij.
Afgelopen najaar ging van danseres en choreografe Charlotte Vanden Eynde op het festival Amperdans een nieuwe solovoorstelling in première. Al van bij haar debuut Benenbreken – een voorstelling die ze maakte in haar eerste jaar bij P.A.R.T.S. – is haar werk sterk beeldend van inslag. ‘Het beeld zit in het lichaam’ zegt Charlotte Vanden Eynde, ‘maar tegelijk is het beeld ook dans’. Leslie Van Eyck sprak met haar over onmenselijke vormen, imperfectie en het ‘transparant’ zijn op de scène.
In de essays ‘Tussen dialoog en monoloog’ (Etcetera 116, april 2009) en ‘Tussen afbeelding en verbeelding’ (Etcetera 118, september 2009) schetste Erwin Jans hoe de Vlaamse toneelliteratuur zich heeft ontwikkeld in de laatste twee decennia van de vorige eeuw. In onderstaande tekst is het eerste decennium van de nieuwe eeuw aan de beurt, en dit aan de hand van negen teksten van een jongere generatie toneelschrijvers.
Beide voorstellingen gaan terug op teksten uit 1930. Ivo Van Hove (Toneelgroep Amsterdam) regisseerde Halina Reijn in La voix humaine, een monoloog van Jean Cocteau. An De Donder en Dominique Pauwels (LOD) bewerkten voor Autopsie van een gebroken hart het enige geschrift van de jonggestorven Marcelle Sauvageot. Twee keer vrouwelijk lijden,’ schrijft Evelyne Coussens, ‘maar de worsteling kon niet meer verschillend zijn.’
Voor De indringer, zijn recentste productie bij het Toneelhuis, vertrok Peter Missotten van L’Intruse, een vroege eenakter van Maurice Maeterlinck. Maar het meest bekend zal Maeterlinck vandaag wel zijn doordat Claude Debussy zijn Pelléas et Mélisande tot een opera bewerkte. Zo dreigen we wel eens te vergeten dat deze Franstalige Belgische schrijver en Nobelprijswinnaar tussen 1889 en 1948 een vijfentwintigtal toneelstukken bij elkaar schreef. Peter Friedl brengt het vroege werk in herinnering.
Februari was repertoiremaand in Brussel. Niet voor het theater, er bestaat ook zoiets als dansrepertoire. Onder het motto ‘exploring dance repertoire’ bracht het Kaaitheater in samenwerking met de Beursschouwburg een groot aantal artiesten samen die – zo heette het in de programmabrochure – ‘de overdracht of de reconstructie van dans tot het onderwerp van hun voorstelling maken’. Timmy De Laet ging kijken en brengt verslag uit. Met beschouwingen over voorstellingen van Vincent Dunoyer, Boris Charmatz, deufert+plischke, Jérôme Bel, Fabián Barba, Nicole Beutler en Xavier Le Roy.
Re-enactments: je vindt ze vandaag zowat overal. Wat betekent deze sterke archiveringsdrang? Volgens André Lepecki is ze in hoge mate politiek. Hij buigt zich over het fenomeen aan de hand van twee cases: Julie Tolentino’s The Sky Remains the Same en Martin Nachbars Urheben Auf heben. Hij maakt daarbij gebruik van Derrida’s notie van ‘de gift’ en van Foucaults begrip van ‘het archief’.
‘Een menselijke figuur die verloren in een eindeloze ruimte, heel alleen de lijnen trekt van haar affecten en emoties.’ Zo’n tien jaar geleden zag Martin Nachbar in een Brusselse bibliotheek de videoversie van een zwart-witfilm van de Affectos Humanos van de Duitse Ausdruckstänzerin en choreografe Dore Hoyer (1911-1967). Een beetje later ging hij met het materiaal aan de slag. Hieronder zijn verslag van het reconstructieproces.
Het lijkt simpel: wij stellen ons dingen voor, er worden ons dingen voorgesteld. Terwijl we toekijken, overleggen we met onszelf over wat er aan de hand is en wat er te doen staat. Titels, tussenkopjes, aanduidingen van tijd en plaats, voornemens, een gemoedstoestand, gedachten en dialogen; zij worden allemaal geprojecteerd op de achterwand. Een twitterende toneelschrijver wijst de weg en laat de toeschouwer dwalen door middel van boventitels. Verder is het stil.
Thuis heet het stuk van Hugo Claus, maar geen enkel personage is het. Eigenlijk is iedereen elders te gast. Het echtpaar Theo en Monique Vandaele heeft zich met toekomstgericht opportunisme in een herenhuis ingekocht. Thuis voelen ze zich daar niet. Het huis is een maatje boven hun stand en bovendien is het ongemakkelijk wachten tot de 78-jarige eigenares, een hulpverslindende lastpak, het loodje legt. De zoon, die voor het eerst in drie jaar nog eens langsloopt met zijn vriendin, is er zelfs nooit eerder geweest.
Je gaat naar een voorstelling van Oom Wanja van Tsjechov en je hebt een hoop verwachtingen. In je geheugen branden beelden van Percevals versie bij het Toneelhuis – een wankele vloer, de tocht over de stoelen van Tom Dewispelaere als Astrov, de mensenhaat van Perceval, de acteurs die als versteend op een rij zitten. Andere beelden komen uit de film Vanya on 42ndStreet van Louis Malle. Een registratie van een voorstelling in het bouwvallig Amsterdamtheater, waar André Gregory (van My Dinner with André) van Marianne Moore en Brooke Smith on-wezenlijk ingeleefd en subtiel spel kreeg. En dan ga je naar de voorstelling van de betreurde Jürgen Gosch (1943-2009).
De mens is niet op de wereld zoals een lucifer in zijn doosje. De mens is op de wereld betrokken. Hij schept de wereld terwijl de wereld hem vormt. Zo althans definieert Martin Heidegger in zijn werk Sein und Zeit het menselijke bestaan. Het Dasein [existeren] van de mens is een ‘in-de-wereld-zijn’, de mens kan alleen mens zijn als hij in de wereld is.
Het genre van de komedie wordt door de kritiek dikwijls ondergewaardeerd, omdat het minder verheven zou zijn. Klassieke komedies staan nu eenmaal dichter bij de alledaagse werkelijkheid, omdat de lach vooral gegenereerd wordt door situaties waarin het publiek zich kan herkennen. De toeschouwers lachen omdat ze zich in zekere mate betrapt voelen, doordat ze zien hoe potsierlijk bepaald gedrag kan zijn.
In 1989 viel niet alleen de Berlijnse Muur. Het was ook het jaar dat Magere Hein lelijk huishield onder de theaterschrijvers. Vooral de letter ‘b’ moest het zwaar ontgelden, met Samuel Beckett en Thomas Bernhard. In april van dat jaar overleed ook Bernard-Marie Koltès, amper 41, aan de gevolgen van aids.
In Kebang! bundelt Jan Lauwers zijn (theater)teksten, en nog wel in het Nederlands. Een rare gewaarwording. Niet alleen omdat titels als Beelden van genegenheid of Het lied van de slang ineens klinken als cryptogrammen uit de weekendkrant, ook omdat het eigenlijke statuut van deze publicatie allerlei vragen opwerpt.
Van vlees en bloed, de tv-serie die Woestijnvis voor één maakte, ligt sinds kort als dvd-box in de winkel. Tijd om te zien of de reeks de houdbaarheidsdatum overschrijdt van het pakje salami ‘100 gr in traditioneel geruit papier’ waarop de doos van de dvd-box geïnspireerd is.
Hans Herbots is de regisseur van meerdere tv-series en van de films Verlengd Weekend en Windkracht 10. Met Bo, gebaseerd op de bestseller Het Engelenhuis van jeugdauteur Dirk Bracke, draaide hij een film die inzoomt op jonge personages en hun emoties. Het meest opmerkelijk aan de film is zeker de casting van de zestienjarige Ella-June Henrard in de titelrol als Bo/Deborah. Ze werd door Hans Herbots ontdekt toen ze in februari vorig jaar speelde in een kortfilmpje van het RITS, geregisseerd door een voormalig student van Herbots. Ella-June Henrard draagt de film en is zelfs de belangrijkste reden om de film te gaan bekijken.
